Het Scheepvaartmuseum – duik in het diepe

In deze podcastserie van Het Scheepvaartmuseum gaan conservator Tim Streefkerk en publiekshistoricus Paul de Jong van de Tim en Paul Geschiedenispodcast op expeditie naar de grenzen van het ijs. In Het Scheepvaartmuseum zijn vanaf 4 oktober 2019 tot en met 10 mei 2020 de tentoonstellingen ‘Strijd om het IJs’ en ‘Rijzend Water’ te bezoeken. Hierin staan de veranderende Noordpool en de klimaatcrisis centraal. Waarom waren de Nederlanders hier al sinds de zestiende eeuw in het noordpoolgebied aanwezig en wat hoopten ze te vinden? Tegelijkertijd onderzoeken we de gevolgen van de smeltende ijskappen. Wordt het nu mogelijk om via de Noordpool naar China te varen. En van wie is de Noordpool eigenlijk? Om antwoord te kunnen geven op deze vragen gaan we in gesprek met allerlei experts, zoals professor Lotte Jensen en kapitein Niels Woudstra. We kijken naar de noordpool vanuit het verleden, het heden, en de toekomst. Dus, trek je winterjas en skisokken aan. Het word koud, koud, koud!Productie: Gambardella Media.

In 1820 publiceerde Hendrik Tollens het gedicht: De overwintering der Hollanders op Nova Zembla. Een epos over kloeke godvruchtige Nederlanders, huisvaders, ijsberen en échte helden. Lotte Jensen, hoogleraar Nederlandse literatuur- en cultuurgeschiedenis aan de Radboud Universiteit Nijmegen, werpt licht op het ontstaan van het gedicht toe en vertelt over Nederlands Nationalisme, Franse overheersing en muitzieke Belgen. En belangrijker nog: de ontdekking van Willem Barentsz als nationale Nederlandse held. Tim & Paul vragen zich af hoe ze een historische held kunnen worden.

Aan het einde van 19 e eeuw was de Nederlandse aanwezigheid in het noordpoolgebied marginaal. De resten van het Behouden Huys uit 1596 werden nota bene door een Noorse robbenjager gevonden. De Nederlandse plaatsnamen werden langzaam maar zeker van de kaart geveegd. Dat konden de Nederlanders niet over hun kant laten gaan. Maar wat te doen? Het crowdfunden van een Noordpoolexpeditie natuurlijk! Diederick Wildeman, conservator zeevaartkunde en bibliotheekcollecties, monstert met ons aan op de poolschoener Willem Barents en vertelt over de totstandkoming van de expedities aan het einde van de 19e eeuw. Geen onverdeeld succes, maar gelukkig hebben we de foto’s nog!

Het ijs op de noordpool smelt. De noordoostelijke vaarroute, waar Willem Barentsz nog tevergeefs naar zocht, is inmiddels te gebruiken en in de zomer wordt hier zelfs zonder ijsbrekers gevaren. Maar van wíe is de noordpool eigenlijk? Rusland, de Verenigde Staten en zelfuitgeroepen sub-arctische staat China willen allemaal aanspraak maken. Kapitein ter Zee Niels Woudstra van de Koninklijke Nederlandse Marine brieft ons over deze nieuwe geopolitieke situatie en vertelt ons ook over de kansen die de nieuwe route naar Azië biedt. Komt er nu letterlijk een koude oorlog op een opwarmende aarde? We spelen Levend Stratego op het ijs.

Het klimaat verandert en de zeespiegel stijgt. Voor een land als Nederland, dat eigenlijk uit één grote rivierdelta bestaat, is dit een groot probleem. Maar dat is helaas nog niet alles. Fotojournalist Kadir van Lohuizen legt in zijn projecten Arctic en Rijzend Water de gevolgen van de klimaatcrisis vast. Wat gebeurt er als het drinkwater brak wordt? Wat doen we met klimaatvluchtelingen en wat valt er nog te redden?

De 11-jarige Lilly Platt is nationaal bekend van Lilly’s Plastic Pick-up waarmee ze plastic opruimt. Waarom doet ze dit? En belangrijker nog, wat kunnen wíj doen? De jeugd heeft de toekomst en daarom staakt ook Lilly op vrijdag voor het klimaat. Ze neemt ons mee naar haar wereld met idealen, een schone toekomst en duimpjes omhoog voor klimaatstakers.

Kevin van Drumpt is de allereerste waterburgemeester ter wereld en wel in Almere. Almere ligt namelijk maar liefst 5 meter onder zeeniveau. We weten het allemaal, maar tegelijkertijd realiseren we het ons maar weinig: Een schone taak voor de waterburgemeester. Kevin vertelt over zijn ambt en de toekomst van het water.Vanaf 25 januari 2020 in Kunstlinie Almere Flevoland: Hoogtij(d)De expositie Hoogtij(d) brengt het stijgende waterpeil over de hele wereld en de gevolgen hiervan in beeld. Tijdens de expositie zie je indrukwekkende beelden van journalist en kunstenaar Kadir van Lohuizen. De foto's en films geven een kraakhelder beeld van de klimaatcrisis en de noodzaak om in actie te komen. 

26 procent van Nederland ligt onder zeeniveau, maar slechts weinig Nederlanders weten dat de waterschappen ons helpen droge voeten te houden. Jeugdbestuurder Camil Mahdi vertelt in deze aflevering wat hij bij het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht doet en wat zijn functie bij het Waterschap nou precies inhoudt. Zo gaat hij graag met jongeren in gesprek over het water, het klimaat en duurzaamheid.