Drang naar Samenhang

Het is 15 augustus 1971, nabij San Francisco, California, worden twaalf jonge mannen in de boeien geslagen en door de politie van Stanford afgevoerd naar Stanford County Jail. Nadat ze zijn ontluisd, krijgen ze gevangeniskleding met daarop een nummer, hun nieuwe naam. Twaalf andere jonge mannen, allemaal in een kakikleurig uniform met zonnebril en wapenstok bewaken de gevangenen. Gedurende twee weken zal het gedrag van deze 24 mannen in het kader van de wetenschap in de gaten worden gehouden. Althans, dat was de bedoeling. Op dag zes werd deze wereldberoemde studie noodgedwongen afgebroken. Al vrij snel zijn er kritische geluiden te horen. De studie zou niet ethisch zijn, de resultaten frauduleus en niet repliceerbaar. In deze aflevering bespreken we de opzet van, de fascinatie met en de (niet malse) kritiek op het Stanford Prison Experiment. Presentatie: Rolf Zwaan & Anita EerlandMuziek: Rolf ZwaanBronnenClark, H.H., Richard J. Gerrig, R.J. (1983). Understanding old words with new meanings. Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior, 22(5), 591-608. https://doi.org/10.1016/S0022-5371(83)90364-X.Le Texier, T. (2019). Debunking the Stanford Prison Experiment. American Psychologist, 74,823-839. http://dx.di.org/10.1037/amp0000401Zimbardo, P., & Haney C. (2020). Continuing to Acknowledge the Power of Dehumanizing Environments: Responding to Haslam et al. (2019) and Le Texier (2019). AmericanPsychologist, in press. https://www.researchgate.net/publication/340470915_Continuing_to_acknowledge_the_power_of_dehumanizing_environments_Comment_on_Haslam_et_al_2019_and_Le_Texier_2019Reactie Le Texier op Zimbardo & Haney (2020) https://www.letexier.org/?The-SPE-Remains-Debunked-A-Reply-to-Zimbardo-and-Haney-2020Meer over het Stanford Prison ExperimentOfficiele website: https://exhibits.stanford.edu/speDas Experiment (Duitse film uit 2001 van Oliver Hirschbiegel over het Stanford Prison Experiment): https://www.imdb.com/title/tt0250258/The Stanford Prison Experiment (Amerikaanse remake): https://www.prisonexp.org/movieTrailer documentaire National Geographic: https://www.youtube.com/watch?v=igUQwX6vZRUEen compleet overzicht met alle thema’s uit de podcast en de bijbehorende afleveringen vind je hier. 

Wanneer je regelmatig meer dan één taal gebruikt, mag je jezelf twee- of meertalig noemen. Of je deze tweede taal nu van jongs af leert of op latere leeftijd, kennis van meer dan één taal is ontzettend handig. Naast de voordelen op het gebied van communicatie, zou tweetaligheid ook allerlei andere cognitieve voordelen bieden. In deze aflevering buigen we ons over de vraag hoe het tweetalige brein nu precies werkt, welke voordelen tweetaligen zouden hebben en of er ook nadelen kleven aan tweetaligheid. Daarnaast maakt een oude bekende een comeback. Presentatie: Rolf Zwaan & Anita EerlandMuziek: Rolf ZwaanBronGoral, M., & Hejazi, Z. (2021). Aphasia in multilingual patients. Current Neurology and Neuroscience Reports, 21(60). https://doi.org/10.1007/s11910-021-01148-5.Sulpizio, S., Del Maschio, N. Fedeli, D.. Abutalebi,J. (2020). Bilingual language processing: A meta-analysis of functional neuroimaging studies, Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 108,  834-853. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2019.12.014.Een compleet overzicht met alle thema’s uit de podcast en de bijbehorende afleveringen vind je hier. 

We zien het op het journaal, we lezen erover in de krant, genocide. Hoewel het altijd gaat over onbeschrijfelijk leed dat een grote groep mensen wordt aangedaan, lukt het ons maar moeilijk - en slechts tot op zekere hoogte - om de emoties te voelen die bij de omvang en impact van een dergelijke gebeurtenis passen. Op de een of andere manier gaat dat veel gemakkelijker - haast vanzelf - wanneer we lezen of horen over leed dat een individu is aangedaan. Hoe komt het dat het leed van 100 mensen niet als 100 keer zo erg voelt dan het leed van een individu? Wat zegt dit over ons als mens? En (hoe) kunnen we zorgen voor een meer gepaste reactie op grootschalig leed?Presentatie: Rolf Zwaan & Anita EerlandMuziek: Rolf ZwaanBronSlovic, P. (2007). “If I look at the mass I will never act: Psychic numbing and genocide”. Judgment and Decision Making, 2(2), 79-95.Een compleet overzicht met alle thema’s uit de podcast en de bijbehorende afleveringen vind je hier. 

Zelf je hout hakken voor de kachel, je eigen brood bakken, of een berg beklimmen om boven van het uitzicht te genieten. Dit kost meer moeite dan hout of brood kopen of de lift naar boven nemen. Waarom zou je moeite doen? Daar hebben psychologen een verklaring voor. Het doen van moeite maakt dat we het eindresultaat meer waarderen. Dit is een fenomeen dat bekendstaat als effort justification. Het maakt dat we positief over onszelf gaan denken, dat we loyaal zijn aan groepen, maar ook dat we weerstand tegen verandering ervaren. Hoe dit precies zit, wat de valkuil van effort justification is en aan welke andere - zeer herkenbare - fenomenen dit is verwant, bespreken we in deze aflevering van Drang naar Samenhang.Presentatie: Rolf Zwaan & Anita EerlandMuziek: Rolf ZwaanBronnenLiu, R. (2024). Understanding effort justification in psychological processes. Schmidt, L., Skvortsova, V., Kullen, C., Weber, B., & Plassmann, H. (2017). How context alters value: The brain’s valuation and affective regulation system link price cues to experienced taste pleasantness. Scientific Reports, 7, 8098. https://doi.org/10.1038/s41598-017-08080-0Tijdens de opname wisten we het niet, maar we hebben het nagezocht. Ook benieuwd hoe lang Nederlanders in de keuken staan? Beluister dan het fragment Nederlanders staan kort in de keuken, korter dan andere Europeanen van EenVandaag.Een compleet overzicht met alle thema’s uit de podcast en de bijbehorende afleveringen vind je hier.

In deze eerste aflevering van het nieuwe seizoen keren we terug naar de platte aarde. We duiken in onderzoek waarin drie aanhangers van dit idee worden geïnterviewd over hun leven vóórdat ze hierin geloofden, hun omslagpunt, en hoe het hun wereld vandaag de dag vormt. De gesprekken onthullen intrigerende overeenkomsten én tegenstellingen. Zo delen platte-aarde denkers een gezamenlijk wantrouwen jegens de buitenwereld, maar lijken ze ook elkaar te wantrouwen. Wat zegt dit over hun overtuigingen? En wat kunnen we hiervan leren?Presentatie: Rolf Zwaan & Anita EerlandMuziek: Rolf ZwaanBronPahuus, K., Jørgensen, M.S., Wagoner, B. (2024). Toward a cultural psychology of conspiracy theories: A life-narrative analysis of flat earthers. Integrative Psychological and Behavioral Science. https://doi.org/10.1007/s12124-024-09857-5Een compleet overzicht met alle thema’s uit de podcast en de bijbehorende afleveringen vind je hier. Meer over de documentaire Behind the Curve op https://www.behindthecurvefilm.com/

De zomervakantie zit er bijna op en wij doen op de valreep tóch nog een zomerfilm, Ex Machina. In deze film wordt Caleb, een medewerker van een zoekmachinegigant door zijn CEO, Nathan, uitgenodigd om hem in zijn afgelegen huis annex lab te bezoeken. Bij aankomst blijkt dat de échte opdracht voor Caleb is om te achterhalen of de door Nathan gebouwde robot Ava bewustzijn heeft. Ze ziet er - deels - uit als een mens, maar kan ze ook denken als een mens en zich zo gedragen? Bij het bespreken van deze film komen thema’s als bewustzijn, AI en identiteit aan bod. We gaan onder andere in op vragen als: Wat is intelligentie?, Maakt het voelen van empathie een robot menselijk?, en Wat is de betekenis van het einde van de film? Over de vraag of we angstig moeten zijn voor AI maakten we al eerder aflevering 89. Presentatie: Rolf Zwaan & Anita EerlandMuziek: Rolf ZwaanBronEen beschrijving van de film Ex Machina en links naar alle eerdere zomerfilms is hier te vinden. Een compleet overzicht met alle thema’s uit de podcast en de bijbehorende afleveringen vind je hier.