Dick en Daniël Geloven het Wel

Met documentairemaker Casper van Dorp en Diane Palm van zendingsorganisatie GZB. Zou jij open staan voor een Aziatische dominee in jouw kerk? Of iemand uit Afrika? Toch stuurde het Westen tientallen jaren lang eigen mensen naar kerken overal ter wereld. Die namen daar het woord, en de rest moest luisteren. In een tv-documentaire - dat alleen al is best bijzonder - neemt Casper de orthodox-protestantse zendingsorganisatie GZB onder de loep. Daar worstelen ze namelijk met die vraag: kan dat nog wel, zendelingen uitzenden. Vanouds stuurt de GZB, die wordt gedragen door de rechterflank van de Protestantse Kerk, zendelingen naar verre landen. Onder meer naar Kenia. Maar daarbij zijn fouten gemaakt. Het was wel heel erg eenrichtingsverkeer, en wie geld heeft bepaalt (ook onbewust) de koers, vertelt Diane in deze aflevering. Het moet dus anders. Maar hoe? Want helemaal stoppen met mensen uitzenden die het evangelie verkondigen, dat wil de GZB ook niet. Het codewoord is misschien wel naar uitzending ‘inzending’, overweegt Diane. Dominee van daar hier verwelkomen. Maar zo ver zijn de Nederlandse kerken nog niet. Voor meer informatie over de documentaire ‘De zin van zending’ zie: gzb.nl/zinvanzendingDe documentaire is op 4 en 11 januari bij KRO-NCRV te zien op NPO2. 

Met innovatie-expert in de kerk Bettelies Westerbeek. Je kunt er doodmoe van worden: al die nieuwe initiatieven en activiteiten in de kerk. Alsof je steeds meer moet … Of je zit in jouw kerk juist met de handen in het jaar: jongeren blijven weg, en wat voorheen goed viel, lijkt niet meer te werken. Hoe begin je als kerk nu op een goede manier aan iets nieuws? Waar moet je dan rekening mee houden? En hoe stóp je met dingen die misschien wel heel erg dierbaar zijn, maar inmiddels (te) veel geld en menskracht kosten? Wanneer is iets ‘klaar’ (of mislukt)? Bettelies was tien jaar lang pionier in Den Haag, en helpt in de Protestantse Kerk nu gemeenten met dit soort vragen. Ook kerken waar het best goed gaat, moeten vernieuwen - is haar overtuiging. Dat betekent niet: ineens allerlei dingen anders gaan doen. Andere liederen zingen bijvoorbeeld. Lang niet alle nieuwigheden zijn namelijk echt vernieuwend, legt ze uit. En het is heel logisch dat kerkleden soms moe en futloos worden van allerlei nieuwe dingen - zeker als alle vorige tóch niet werkten. ‘Vernieuwing begint bij jezelf afvragen: waarom doe ik dit eigenlijk?’

Met presentator Tijs van den Brink en lobbyist en Trump-aanhanger Henk Jan van Schothorst. Volgende week zijn de Amerikaanse presidentsverkiezingen. In Nederland houden veel mensen hun hart vast: wat als Donald Trump weer president van de Verenigde Staten wordt? In Amerika kijken veel christenen daar juist naar uit, en zijn ze juist serieus bevreesd voor nog vier jaar een Democraat in het Witte Huis. In Europa krijgen wij maar één kant van Trump te zien, vertelt Tijs. ‘Die kant is helemaal waar, met alle leugens en zo. Maar het is maar de helft.’ Voor conservatieve christenen is Trumps verzet tegen abortus en ‘woke’ doorslaggevend, ziet Henk Jan. Hoe kunnen gelovige kerkgangers een man steunen die, zacht gezegd, nooit een erg christelijke levensstijl erop na heeft gehouden? En hoe rampzalig gaat een nieuw presidentschap van Trump voor Europa zijn? Volgens Henk Jan betekent juist een Republikeins verlies voor christenen een ramp. ‘Ik ga in de nacht van vijf op zes november een hele poos op mijn knieën doorbrengen.’ 

De vraag of vrouwen in het ambt van dominee, ouderling en diaken mogen, verdeelt de Christelijke Gereformeerde Kerken tot op het bot. Officieel zijn het alleen mannen die daarover beslissen en in de discussie wordt de stem van vrouwen weinig gehoord. Te gast is theoloog Rieke den Hertog, getrouwd met een christelijk-gereformeerde hoogleraar en afkomstig uit een oer-christelijk-gereformeerd geslacht. Ze vindt het wonderlijk dat mannen die erover gaan, zo weinig met vrouwen praten. Rieke zou maar wat graag de synodemannen willen toespreken. Zelf is zij ervan overtuigd dat vrouwen dezelfde rechten moeten krijgen in de Christelijke Gereformeerde Kerken. Dat die beslissing kan leiden tot een scheuring, vindt ze echt niet kunnen. Alleen al in die richting denken, is zonde, meent ze. Hoe hieruit te komen? Rieke pleit voor gebed en een scheut typische CGK-mildheid: laat ruimte voor verschillende opvattingen.Eerdere podcastafleveringen over vrouwen in de Christelijke Gereformeerde Kerken:#122 Met Sietske Rustenburg en Floris Olthof (Zoetermeer): Hoe is het om als vrouw dertig jaar te vechten voor een plek in de kerkenraad#124 met prof. Herman Selderhuis: Hef alle gereformeerde kerken op, en deel de kerkleden opnieuw in#160 met dominee Anton Egas: Waarom de kans groot is dat de CGK gaan scheuren

Met schrijver Stephan Sanders. In 2016 sloot Stephan zich na veertig jaar ongeloof opnieuw aan bij de Rooms-Katholieke Kerk. Waarom koos hij daarvoor? Stephan vertelt in deze aflevering ook over zijn nieuwe boek ‘Wonder, wonderlijk’. Christenen gaan vaak naar de kerk om geraakt te worden, of om iets mee te krijgen. Maar daarvoor moet je helemaal niet gaan, ontdekte Stephan. Naar de kerk gaan, dat moet je gewoon doen. Je moet volhouden. Zin of geen zin. Waardeloze preek of niet. Dan zul je na verloop van tijd de betekenis ervan ontdekken. Wat dat is? Allereerst dat het in het geloof helemaal niet om jou of jouw gevoel draait. Je wordt ‘minder ik’. Dick en Daniël praten ook met Stephan over wonderen. Een wonderbaarlijke genezing is mooi, maar zie je de alledaagse wonderen nog wel - dat er goedheid, iemand iets aardigs doet?

Met cultuurfilosoof Evert-Jan Ouweneel. Kun je je dat voorstellen: Nederland zonder christelijk geloof en zonder kerken? De christelijke cultuur zit in ons bloed. Armen- en ziekenzorg zijn ondenkbaar zonder christendom. Een andere erfenis is de gelijkheid van alle mensen, vertelt Evert-Jan. Net als de hoop dat de dingen beter kunnen worden. Tegelijk verandert de wereld: we leven in een postchristelijke samenleving. Kunnen al die mooie christelijke waarden ook blijven bestaan als er geen levend geloof meer is? ‘Dan moet je daar wel héél erg je best voor doen’, denkt Evert-Jan. Bijvoorbeeld: in het christelijk geloof komen strengheid (hoge normen) en mildheid (vergeving) samen. Een samenleving zonder God kan heel hard worden in het cancellen van mensen. Ook vragen Dick en Daniël zich af: hoe zouden christenen zich moeten opstellen in een samenleving waarin ze nog maar een kleine minderheid zijn? Dit voelt misschien niet als een fijne tijd voor christenen, maar, denkt Evert-Jan, ze worden er wel mooiere mensen van.

Met dominee Arenda Haasnoot en theoloog Janneke Stegeman. Het is een jaar na de gruwelijke Hamas-aanslag van 7 oktober 2023. Arenda vindt het nodiger dan ooit dat de kerk vierkant achter Israël gaat staan, en hekelt kerkgenoten die kritisch zijn op de staat Israël. Want de Jodenhaat neemt internationaal alleen maar toe. Janneke wil ook dat de kerk zich duidelijker uitspreekt - maar dan voor het internationale recht en het lot van de Palestijnen. Zij vindt het onbegrijpelijk dat sommige christenen niet zien hoeveel bloed Israël aan zijn handen heeft. Hoe ga je met elkaar in gesprek als je zó verschillend in een discussie als deze staat? Is het internationale recht een basis? Of het leed en de ontmenselijking die je aan beide kanten ziet? En móét je het in de kerk over dit soort dingen een beetje eens zijn? Een spannend gesprek tussen twee uitersten.

Met dominee Ad van Nieuwpoort en theoloog Hanneke de Pater. Zou je het merken als er in de kerk op zondagmorgen een voorganger met ‘slechts’ een hbo-opleiding voor je neus staat? In deze aflevering, waarin we (natuurlijk) enorm generaliseren, gaan we de voor- en de nadelen van de hbo-dominee ten opzichte van de universitair geschoolde Dienaar des Woords te lijf. Volgens Ad, dominee in Den Haag, betekent die hbo-dominee beslist een verlies, en zet zijn Protestantse Kerk met het toelaten van hbo’ers tot het predikantsambt echt een wissel om. De essentie van de Reformatie - een goed uitgelegde Bijbel bij de mensen brengen - komt daardoor onder druk te staan. Hanneke doceert theologie aan de CHE, een van de belangrijkste leveranciers van hbo-theologen. Een hbo’er in de kerk denkt meer vanuit de praktijk en kan vaak beter aansluiting vinden bij mensen, is haar ervaring. Goed dus dat deze mensen in de PKN nu ook dominee kunnen worden. Waar gaat het naartoe met de dominee? Welke opleiding heeft hij of zij straks nog? En kunnen Ad en Hanneke het tijdens het gesprek een beetje eens worden?